I.ប្រវត្តិ
តំបន់នេះជាផ្នែកមួយនៃអាណាចក្រខ្មែរ ដោយសារនៅភាគខាងជើងខេត្តគេឃើញមានប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ ដែលគេជឿថាត្រូវបានសាងឡើងនៅរវាងសតវត្សទី១២ និងទី១៣។ នៅសតវត្សទី១៧ សៀមបានឈ្លានពានកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជាហើយបានប្រែឈ្មោះខេត្តបន្ទាយមានជ័យទៅជាខេត្តស៊ីសុផុន។ នៅឆ្នាំ១៩០៧ សៀមបានប្រគល់ខេត្តនេះទៅបារាំង ដែលក្រោយមកត្រូវបានបញ្ចូលជាដីខេត្តបាត់ដំបងវិញ។នៅឆ្នាំ១៩៨៨ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យត្រូវបានបំបែកចេញពីខេត្តបាត់ដំបងដោយមានស្រុកដំបូងចំនួន៥គឺ ស្រុកមង្គលបុរី ស្រុកថ្មពួក ស្រុកសិរីសោភ័ណ ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ និងស្រុកភ្នំស្រុក។
ខេត្តបន្ទាយមានជ័យបច្ចុប្បន្ន
ខេត្តបន្ទាយមានជ័យឋិតនៅភាគពាយព្យនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលមានចំងាយ៣៦០គីឡូម៉ែត្រ ពីរាជធានីភ្នំពេញមានព្រំប្រទល់ខាងកើតទល់នឹងខេត្តសៀមរាប ខាងលិចទល់នឹងប្រទេសថៃ ខាងត្បូង ទល់នឹងខេត្តបាត់ដំបង និងខាងជើងទល់នឹងខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងប្រទេសថៃ។
១-ការងាររដ្ឋបាលរបស់ខេត្ត
-ផ្ទៃដីរួមរបស់ខេត្ត ៦៦៧,៧០០ ហិកតា
-ផ្ទៃដីបង្ករបង្កើនផល ២១៦,០០០ ហិកតា
-ផ្ទៃដីព្រៃ ៣៥៨,៣៥០ ហិកតា
-ផ្ទៃដីបឹងបួរ ៨០,៨៥០ ហិកតា
-ផ្ទៃដីលំនៅដ្ឋាន ១២,៥០០ ហិកតា
+មានស្រុកចំនួន ០៧ និងក្រុង ០២ គឺៈ
+មានឃុំ-សង្កាត់ ចំនួន ៦៤(ឃុំ៥៥ និងសង្កាត់០៩) ចំនួនភូមិសរុបៈ ៦២៦ ភូមិនឹងភូមិមិនទាន់ទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការចំនួន ២៧ភូមិ។
១-ការគ្រប់គ្រងប្រជាពលរដ្ឋ
-ប្រជាពលរដ្ឋសរុបៈ ១៤៣.៦៣៩៩ គ្រួសារ មនុស្សរាយ ៦៩៦.៣៥៥នាក់ ស្រី ៣៥១.៩៧១នាក់។
-ប្រជាពលរដ្ឋអាយុ ១៨ ឆ្នាំឡើងៈ ៣៩៩,៨៤១នាក់ ស្រី ២០៤,៧០៥នាក់។
-ដង់ស៊ីតេប្រជាពលរដ្ឋគឺ ១០២នាក់ ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការេ ដែល ៨០% ជាកសិករ។
២-ទេសចរណ៏
-មានរមណីយដ្ឋានចំនួន ៨ កន្លែង
+រមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្រ្ត ២ កន្លែង ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ,ប្រាសាទបន្ទាយទ័ព
+រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិ ៥ កន្លែង វត្តភ្នំតូច,ភ្នំបាក់,ភ្នំជញ្ជាំង,ភ្នំកងវ៉ា,ភ្នំបន្ទាយនាង
+រមណីយដ្ឋានកែច្នៃ អាងត្រពាំងថ្ម
មានសមាគមទេសចរណ៏២កន្លែងៈ សហគមន៏ទេសចរណ៏បន្ទាយឆ្មារនិងសហគមន៏ទេសចរណ៏ធម្មជាតិព្រះនេត្រព្រះ។
សរុប សណ្ឋាគារ មានចំនួន ១៦កន្លែង មាន៦២៤ បន្ទប់ និង ៨៧៦ គ្រែ
-ផ្ទះសំណាក់ មានចំនួន ២៦កន្លែង មាន៥១២ បន្ទប់ និង ៦៦៥គ្រែ
-ភោជនីយដ្ឋានមានចំនួន៣៥កន្លែង ជាភោជនីយដ្ឋានធម្មតាពុំមានទ្រង់ទ្រាយទំនើបនោះទេ។
៣-ធម្មការ និងកិច្ចការសាសនា
+ព្រះពុទ្ធសាសនាៈ មានវត្តសរុប ២១៨វត្ត មានអាស្រម ០៧ -ព្រះសង្ឃសរុប ៣,១៦៣ អង្គព្រះពិក្ខុ ១,៣១៥ អង្គ ព្រះសាមណេ ១,៨៤៨ អង្គ អាចារ្យ៧២១ នាក់ គណៈកម្មការ ១,៣៤០នាក់ តាជី ១៨០នាក់ យាយជី ១,១១២ នាក់ និងក្មេងវត្ត ៨៩៥នាក់។
+ឥស្លាមសាសនាៈ មានព្រះវិហារចំនួន ០៦កន្លែង និងសូរ៉ាវ ០៤កន្លែង មានបរិស័ទសរុប ៤,៧៣៩នាក់ ស្រី ៣,៣០៩នាក់។
+សាសនាគ្រឹស្តៈ មានស្នាក់ការចំនួន ៦១កន្លែង និងវិហារ ២៩កន្លែង មានបរិស័ទសរុបចំនួន៥,៨០៧នាក់ ស្រី ៣,២៧២នាក់។
+សាសនាមីលិកៈ មានវិហារចំនួន ០១កន្លែង មានសមាជិក ២៨នាក់ ស្រី ១៦នាក់។
+សាសនាគង់ស៊ីអីមៈ មានវិហារ ០១ កន្លែង មានសមាជិកសរុប ១០នាក់ ស្រី ០៣នាក់។
